الَّذِی خَلَقَ فَسَوَّى * وَ الَّذِی قَدَّرَ فَهَدى . ( اعلی ، 87 ، 2 ـ 3 )

هریک از موجوداتِ جهان دارای نظمِ خاصّی هستند .

هر موجودی به گونه­ای ساخته شده که هدفِ معیّن را دنبال می­کند .

إِنَّ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأرْضِ وَاخْتِلافِ اللَّیْلِ وَالنَّهَارِ لآیَاتٍ لأولِی الألْبَابِ * الَّذِینَ یَذْکُرُونَ اللَّهَ قِیَامًا وَ قُعُودًا وَ عَلَى جُنُوبِهِمْ وَ یَتَفَکَّرُونَ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَ الأرْضِ . رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَذَا بَاطِلا سُبْحَانَکَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ . ( آل­عمران ، 3 / 190 ـ 191 )

بیهوده و عبث بودن در موجوداتِ جهان راه ندارد .

نظم و استحکام و هدفمندی در موجودات ، نشانة خالقی حکیم است .

کسی می­تواند حقیقتِ جهان را به درستی دریابد که اهلِ عقل و خِرَد باشد .

وَ تَرَى الْجِبَالَ تَحْسَبُهَا جَامِدَةً وَ هِیَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ صُنْعَ اللَّهِ الَّذِی أَتْقَنَ کُلَّ شَیْءٍ إِنَّهُ خَبِیرٌ بِمَا تَفْعَلُونَ .

( نمل ، 27 / ٨٨ )

استحکام ، نظم و هدفمندی مخلوقات ، نشانة خالقی حکیم و خبیر است .

إِنَّا کُلَّ شَیْءٍ خَلَقْنَاهُ بِقَدَرٍ . ( قمر ، 54 / ٤٩ )

خلقتِ هر موجودی دارای نظم و اندازة خاصّی است .

خَلَقَ اللَّهُ السَّمَاوَاتِ وَ الأرْضَ بِالْحَقِّ إِنَّ فِی ذَلِکَ لآیَةً لِلْمُؤْمِنِینَ . ( عنکبوت ، 29 / ٤٤ )

خداوند این جهان را هدفمند آفریده است .

مَا خَلَقْنَا السَّمَاوَاتِ وَ الأرْضَ وَ مَا بَیْنَهُمَا إِلا بِالْحَقِّ وَ أَجَلٍ مُسَمًّى وَ الَّذِینَ کَفَرُوا عَمَّا أُنْذِرُوا مُعْرِضُونَ .

( اَحقاف ، 46 / ٣ )

تمام مخلوقات این جهان به حقّ ( هدفمند ) آفریده شده­اند و دارای هدفی مشخّص هستند .

یکی از انذارهایی که موردِ بی­توجّهی کافران است ؛ مرگ و معاد می­باشد .

یُسَبِّحُ لِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَ مَا فِی الأرْضِ لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ وَ هُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ .( تغابُن ، 64 / ١ )

همة موجودات ، خداوندِ قادر را تسبیح می­کنند .

خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَ الأرْضَ بِالْحَقِّ وَ صَوَّرَکُمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَکُمْ وَ إِلَیْهِ الْمَصِیرُ . ( تغابُن ، 64 / 3 )

هریک از مخلوقات در بهترین شکل و صورت ، خلق شده­اند و آنچه را که نیازمندِ رساندنِ آنها به هدف بوده ، دارند .

کاروانِ هستی ، همان طور که از خداست رو به سوی خدا دارد .

أَفَغَیْرَ دِینِ اللَّهِ یَبْغُونَ وَ لَهُ أَسْلَمَ مَنْ فِی السَّمَاوَاتِ وَ الأرْضِ طَوْعًا وَ کَرْهًا وَ إِلَیْهِ یُرْجَعُونَ.( آل­عمران ، 3 / ٨٣ )

همة مخلوقاتِ عالَم تحتِ قانونمندی واحدِ الهی عمل می­کنند و به سوی خداوند که مقصدِ نهایی جهانِ خلقت است روان می­باشند .

... مَا تَرَى فِی خَلْقِ الرَّحْمَنِ مِنْ تَفَاوُتٍ فَارْجِعِ الْبَصَرَ هَلْ تَرَى مِنْ فُطُورٍ ؟! ( مُلک ، 67 / ٣ )

هر یک از مخلوقات و مجموعة آنها که نظامِ واحدِ جهانی را تشکیل می­دهند ، دارای انسجام و پیوستگی دقیق برای رسیدن به هدف می­باشند .

وَ لَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ وَ حَمَلْنَاهُمْ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ رَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّیِّبَاتِ وَ فَضَّلْنَاهُمْ عَلَى کَثِیرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِیلاً . ( اسراء ، 17 / ٧٠ )

خداوند به انسان کرامت بخشیده و بر سایرِ مخلوقات برتری داده است .

فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفًا فِطْرَةَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْهَا ... . ( روم ، 30 / ٣٠ )

خداوند به انسان سرشتِ خدا آشنا بخشیده و به او گرایش به نیکیها و زیباییها داده است .

وَ نَفْسٍ وَ مَا سَوَّاهَا * فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَ تَقْوَاهَا . ( شمس ، 91 / 7 ـ ٨ )

خداوند به انسان راهِ شناختِ خیر و نیکی و گرایش به آن و نیز راهِ شناختِ شرّ و بدی و بیزاری از آن را داده است .

إِنَّا هَدَیْنَاهُ السَّبِیلَ إِمَّا شَاکِرًا وَ إِمَّا کَفُورًا . ( انسان ، 76 / ٣ )

خداوند به انسان اراده و اختیار داده و او را مسئولِ سرنوشتِ خویش قرار داده است .

وَ الَّذِینَ جَاهَدُوا فِینَا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِینَ . ( عنکبوت ، 29 / ٦٩ )

خداوند برای سعادتِ انسان پیامبران و پیشوایان فرستاده است و در پیمودن این راه او را کمک می­کند .

وَ لا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ . ( قیامت ، 75 / ٢ )

خداوند به انسان نفسِ سرزنشگر( وجدان ) داده است که او را به جُبران گناهان وادارد تا به کسبِ فضایل بپردازد .

... فَبَشِّرْ عِبَادِی * الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُولَئِکَ الَّذِینَ هَدَاهُمُ اللَّهُ وَ أُولَئِکَ هُمْ أُولُو الألْبَابِ .

( زُمَر ، 39 / 17 ـ ١٨ )

خداوند به انسان نیروی عقل داده است تا راهِ درست را بیندیشد و از جهل دور بماند تا به حقیقت دست یابد .

یَا أَیُّهَا النَّاسُ کُلُوا مِمَّا فِی الأرْضِ حَلالا طَیِّبًا وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّیْطَانِ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ * إِنَّمَا یَأْمُرُکُمْ بِالسُّوءِ وَ الْفَحْشَاءِ وَ أَنْ تَقُولُوا عَلَى اللَّهِ مَا لا تَعْلَمُونَ . ( بقره ، 2 / 168 ـ ١٦٩ )

خداوند به انسان دستور می­دهد به دنبال کسبِ حلال باشد .

خداوند به انسان هشدار می­دهد که عاملِ گمراهی و فریبِ او ، شیطان است مبادا به او اجازة وسوسه بدهد و از راههای گمراه­کنندة او پیروی کند .

وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الإنْسَانَ وَ نَعْلَمُ مَا تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ وَ نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَیْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِیدِ . ( ق ، 50 / ١٦ )

خداوند یادآوری می­کند که یکی از عواملِ گمراه­کنندة انسان ، عاملِ درونی او یعنی نفسِ امّاره است.

... فَتَبَارَکَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِینَ . ( مؤمنون ، 23 / ١٤ )

خداوند پس از مراحلِ خلقتِ انسان و دمیدنِ روحی ویژه در او ، به خود آفرین گفت .

إِذْ قَالَ رَبُّکَ لِلْمَلائِکَةِ : إِنِّی خَالِقٌ بَشَرًا مِنْ طِینٍ * فَإِذَا سَوَّیْتُهُ وَ نَفَخْتُ فِیهِ مِنْ رُوحِی فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِینَ .

( ص ، 38 / 71 ـ ٧٢ )

انسان دارای دو بُعد مادّی و روحانی است .

ابتدا جسم مادّی شکل می­گیرد و سپس روحِ الهی دمیده می­شود .

سجدة فرشتگان برای انسان به خاطر بُعدِ روحی است .

ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظَامًا فَکَسَوْنَا الْعِظَامَ لَحْمًا ثُمَّ أَنْشَأْنَاهُ خَلْقًا آخَرَ فَتَبَارَکَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِینَ . ( مؤمنون ، 23 / ١٤ )

بُعدِ روحی انسان خلقتی متفاوت با بُعدِ مادّی دارد .

خداوند پس از مراحلِ خلقتِ انسان و دمیدنِ روحی ویژه در او ، به خود آفرین گفت .

مَا خَلَقْنَا السَّمَاوَاتِ وَ الأرْضَ وَ مَا بَیْنَهُمَا إِلا بِالْحَقِّ وَ أَجَلٍ مُسَمًّى وَ الَّذِینَ کَفَرُوا عَمَّا أُنْذِرُوا مُعْرِضُونَ .

( اَحقاف ، 46 / ٣ )

تمامِ مخلوقاتِ این جهان به حقّ ( هدفمند ) آفریده شده­اند و دارای هدفی مشخّص هستند .

یکی از اِنذارهایی که مورد بی­توجّهی کافران است ؛ مرگ و معاد می­باشد .

قُلْ : سِیرُوا فِی الأرْضِ فَانْظُرُوا کَیْفَ بَدَأَ الْخَلْقَ ثُمَّ اللَّهُ یُنْشِئُ النَّشْأَةَ الآخِرَةَ إِنَّ اللَّهَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ .

( عنکبوت ، 29 / ٢٠ )

خداوندِ قادر علاوه بر این دنیا ، جهانِ دیگری را نیز آفریده است .

وَ خَلَقَ اللَّهُ السَّمَاوَاتِ وَ الأرْضَ بِالْحَقِّ وَ لِتُجْزَى کُلُّ نَفْسٍ بِمَا کَسَبَتْ وَ هُمْ لا یُظْلَمُونَ . ( جاثیه ، 45 / ٢٢ )

یکی از نتایجِ بر حقّ بودن خلقتِ جهان که به انسان مربوط می­شود این است که او آینده­ای روشن و رو به خدا دارد و انسان نتیجة اعمالش را می­بیند .

إِنَّ الَّذِینَ لا یَرْجُونَ لِقَاءَنَا وَ رَضُوا بِالْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَ اطْمَأَنُّوا بِهَا وَ الَّذِینَ هُمْ عَنْ آیَاتِنَا غَافِلُونَ * أُولَئِکَ مَأْوَاهُمُ النَّارُ بِمَا کَانُوا یَکْسِبُونَ . ( یُونُس ، 10 / 7 ـ ٨ )

اگر زندگی دنیا بدونِ آخرت باشد جایگاهِ انسان ، آتش خواهد بود .

قُلْ : هَلْ نُنَبِّئُکُمْ بِالأخْسَرِینَ أَعْمَالا * الَّذِینَ ضَلَّ سَعْیُهُمْ فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَهُمْ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ یُحْسِنُونَ صُنْعًا * أُولَئِکَ الَّذِینَ کَفَرُوا بِآیَاتِ رَبِّهِمْ وَ لِقَائِهِ فَحَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فَلا نُقِیمُ لَهُمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَزْنًا .

( کهف ، 18 / 103 ـ  105 )

زیانکارترین مردم آنهایند که فقط برای دنیا کار می­کنند و به آیاتِ خدا و دیدار او کُفر می­ورزند . و دربارة خود فکر می­کنند که بهترین عملکرد را دارند .

وَ مَا هَذِهِ الْحَیَاةُ الدُّنْیَا إِلا لَهْوٌ وَ لَعِبٌ وَ إِنَّ الدَّارَ الآخِرَةَ لَهِیَ الْحَیَوَانُ لَوْ کَانُوا یَعْلَمُونَ . ( عنکبوت ، 29 / ٦٤ )

یکی از تفاوتهای بینِ دنیا و آخِرت در این است که زندگی و مرگ در دنیا آمیخته است ولی آخِرت یکپارچه حیات است .

إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ الَّذِینَ هَادُوا وَ الصَّابِئُونَ وَ النَّصَارَى مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الآخِرِ وَ عَمِلَ صَالِحًا فَلا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ . ( مائده ، 5 / ٦٩ )

کسانی که به خدا و آخِرت ایمان دارند و عملِ صالح انجام می­دهند در اینجا دُچار حُزن و ترس نمی­شوند .

وَ مَنْ أَرَادَ الآخِرَةَ وَ سَعَى لَهَا سَعْیَهَا وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولَئِکَ کَانَ سَعْیُهُمْ مَشْکُورًا . ( اسراء ، 17 / ١٩ )

کسی که ایمان به خدا داشته باشد و آخِرت را بخواهد و برای آن نهایتِ تلاش را نماید ؛ دارای زندگی نتیجه­بخش و پُر ثمر خواهد بود .

اللَّهُ لا إِلَهَ إِلا هُوَ لَیَجْمَعَنَّکُمْ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ لا رَیْبَ فِیهِ وَ مَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ حَدِیثًا . ( نساء ، 4 / ٨٧ )

وقوعِ قیامت حتمی است و خداوند در این روز همه را یکجا جمع می­کند .

أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاکُمْ عَبَثًا وَ أَنَّکُمْ إِلَیْنَا لا تُرْجَعُونَ . ( مؤمنون ، 23 / ١١٥ )

خداوند جهان را براساسِ حکمت آفریده است و فعلِ بیهوده از خدا سر نمی­زند و خلقتِ خدا دارای هدف است و جهانِ دیگر را نیز بر اساسِ حکمت آفریده است .

وَ مَا خَلَقْنَا السَّمَاءَ وَ الأرْضَ وَ مَا بَیْنَهُمَا بَاطِلا ذَلِکَ ظَنُّ الَّذِینَ کَفَرُوا فَوَیْلٌ لِلَّذِینَ کَفَرُوا مِنَ النَّارِ .

( ص ، 38 / ٢٧ )

خداوند جهان را براساسِ حکمت آفریده است و فعلِ بیهوده از خدا سر نمی­زند و خلقتِ خدا دارای هدف است و جهانِ دیگر را نیز بر اساسِ حکمت آفریده است . ( اگر کسی غیر از این فکر کند کافر است . )

أَمْ نَجْعَلُ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ کَالْمُفْسِدِینَ فِی الأرْضِ أَمْ نَجْعَلُ الْمُتَّقِینَ کَالْفُجَّارِ . ( ص ، 38 / ٢8)

خداوند عادل است و بینِ خوب و بد تفاوت قایل است و حسابِ پاکان را از ناپاکان جـدا می­کند . ( اگر کسی غیر از این فکر کند کافر است . )

حَتَّى إِذَا جَاءَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ رَبِّ ارْجِعُونِ * لَعَلِّی أَعْمَلُ صَالِحًا فِیمَا تَرَکْتُ کَلا إِنَّهَا کَلِمَةٌ هُوَ قَائِلُهَا وَ مِنْ وَرَائِهِمْ بَرْزَخٌ إِلَى یَوْمِ یُبْعَثُونَ . ( مؤمنون ، 23 / ٩٩  ـ 100 )

انسانها پس از رویارویی با مرگ از کردارشان پشیمان می­شوند و خواستارِ بازگشت و جُبران اَعمال می­شوند . ( امّا هیچ راه بازگشتی نیست . )

انسانها پس از مرگ وارد عالَمی به نامِ برزخ می­شوند .

إِنَّ الَّذِینَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلائِکَةُ ظَالِمِی أَنْفُسِهِمْ ، قَالُوا : فِیمَ کُنْتُمْ ؟ قَالُوا : کُنَّا مُسْتَضْعَفِینَ فِی الأرْضِ . قَالُوا : أَلَمْ تَکُنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا فِیهَا . فَأُولَئِکَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَسَاءَتْ مَصِیرًا . ( نساء ، 4 / ٩٧ )

فرشتگان هنگامِ مرگِ انسان ، حقیقت وجودِ انسان ( روح ) را توفّی ( دریافتِ کاملِ بدونِ نقص ) می­کنند .

پس از مرگ ، روح به فعّالیّتهای آگاهانة خود ادامه می­دهد .

در عالَمِ برزخ انسانها با فرشتگان سخن می­گویند .

الَّذِینَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِکَةُ طَیِّبِینَ یَقُولُونَ : سَلامٌ عَلَیْکُمُ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ بِمَا کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ . ( نحل ، 16 / ٣٢ )

فرشتگان هنگامِ مرگِ انسان ، حقیقت وجودِ انسان ( روح ) را توفّی ( دریافتِ کاملِ بدونِ نقص ) می­کنند .

پس از مرگ ، روح به فعّالیّتهای آگاهانة خود ادامه می­دهد .

در عالَمِ برزخ ، انسانها با فرشتگان سخن می­گویند .

در عالَمِ برزخ ، بخشی از پاداش و جزای مردم داده می­شود . مؤمنان در بهشتِ برزخی و کافران در جهنّم برزخی که تجلّی کوچکی از قیامت است می­مانند .

فَوَقَاهُ اللَّهُ سَیِّئَاتِ مَا مَکَرُوا وَ حَاقَ بِآلِ فِرْعَوْنَ سُوءُ الْعَذَابِ * النَّارُ یُعْرَضُونَ عَلَیْهَا غُدُوًّا وَ عَشِیًّا وَ یَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ أَدْخِلُوا آلَ فِرْعَوْنَ أَشَدَّ الْعَذَابِ . ( غافر ، 40 / 45 ـ ٤6 )

در عالَمِ برزخ بخشی از پاداش و جزای مردم داده می­شود . مؤمنان در بهشتِ برزخی و کافران در جهنّم برزخی که تجلّی کوچکی از قیامت است می­مانند .

إِنَّا نَحْنُ نُحْیِی الْمَوْتَى وَ نَکْتُبُ مَا قَدَّمُوا وَ آثَارَهُمْ وَ کُلَّ شَیْءٍ أحْصَیْنَاهُ فِی إِمَامٍ مُبِینٍ . ( یس ، 36 / ١٢ )

ارتباطِ عالَمِ بَرزخ با عالَمِ دنیا برقرار است و پس از مرگ همچُنان پروندة انسان باز است و آثارِ اَعمالِ نیک و بد ثبت می­شود و در قیامت بر او عرضه می­شود .

یُنَبَّأُ الإنْسَانُ یَوْمَئِذٍ بِمَا قَدَّمَ وَ أَخَّرَ . ( قیامت ، 75 / ١٣ )

ارتباطِ عالَمِ بَرزخ با عالَمِ دنیا برقرار است و پس از مرگ همچُنان پروندة انسان باز است و آثارِ اَعمالِ نیک و بد ثبت می­شود و در قیامت بر او عرضه می­شود .

وَ نُفِخَ فِی الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِی السَّمَاوَاتِ وَ مَنْ فِی الأرْضِ إِلا مَنْ شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ نُفِخَ فِیهِ أُخْرَى فَإِذَا هُمْ قِیَامٌ یَنْظُرُونَ * وَ أَشْرَقَتِ الأرْضُ بِنُورِ رَبِّهَا وَ وُضِعَ الْکِتَابُ وَجِیءَ بِالنَّبِیِّینَ وَ الشُّهَدَاءِ وَ قُضِیَ بَیْنَهُمْ بِالْحَقِّ وَ هُمْ لا یُظْلَمُونَ . ( زُمَر ، 39 / 68 ـ 69 )

اوّلین حادثة قیامت نَفخِ صورِ اوّل است .

با نَفخ صورِ اوّل واقعة سَهمگینی در آسمانها و زمین رُخ می­هد و همه را غالفگیر و بیهوش می­کند .

همة اهلِ آسمان و زمین مدهوش می­شوند . ( مگر آن کسانی را که خدا بخواهد ) و بساط حیاتِ موجودات و انسان برچیده می­شود .

دومین حادثة قیامت نَفخِ صورِ دوم است .

با نفخِ صورِ دوم  حیاتِ دوبارة انسانها آغاز می­شود . و همه در پیشگاهِ خدا حاضر می­شوند .

با نوری از جانبِ خدا زمین روشن می­شود و با این نورانیّت پرده­های واقعیّت کنار می­رود .

دادگاهِ عدل خدا بر پا می­شود و به هیچ کس ظلم نمی­شود .

شاهدانِ قیامت حاضر می­شوند و علیه انسان شهادت می­دهند .

کتابِ اعمالِ انسان گشوده می­شود .

وَ نَضَعُ الْمَوَازِینَ الْقِسْطَ لِیَوْمِ الْقِیَامَةِ فَلا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَیْئًا وَ إِنْ کَانَ مِثْقَالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ أَتَیْنَا بِهَا وَ کَفَى بِنَا حَاسِبِینَ . ( انبیاء ، 21 / ٤٧ )

دادگاهِ عدلِ خدا براساسِ حقّ بر پا می­شود و به هیچ کس ظلم نمی­شود .

فَأَمَّا مَنْ أُوتِیَ کِتَابَهُ بِیَمِینِهِ فَیَقُولُ : هَاؤُمُ اقْرَءُوا کِتَابِیَهْ  . ( حاقّه ، 69 / 19 )

افرادِ نیکوکار کتابِ اعمالشان را به دستِ راستشان می­دهند .

وَ أَمَّا مَنْ أُوتِیَ کِتَابَهُ بِشِمَالِهِ فَیَقُولُ : یَا لَیْتَنِی لَمْ أُوتَ کِتَابِیَهْ . ( حاقّه ، 69 / 25 )

افرادِ بدکار کتاب اعمالشان را به دستِ چپشان می­دهند .

وَ الْوَزْنُ یَوْمَئِذٍ الْحَقُّ ... . ( اعراف ، 7 / ٨ )

دادگاهِ عدلِ خدا براساسِ حقّ برپا می­شود و به هیچ کس ظلم نمی­شود .

مِنْهَا خَلَقْنَاکُمْ وَ فِیهَا نُعِیدُکُمْ وَ مِنْهَا نُخْرِجُکُمْ تَارَةً أُخْرَى . ( طه ، 20 / 55 )

انسانها همان طوری که از خاک آفریده شده­اند پس از مرگ ، جسمشان به خاک باز می­گردد و دوباره در روزِ قیامت از خاک بر می­خیزند .

وَ سِیقَ الَّذِینَ کَفَرُوا إِلَى جَهَنَّمَ زُمَرًا حَتَّى إِذَا جَاءُوهَا فُتِحَتْ أَبْوَابُهَا وَ قَالَ لَهُمْ خَزَنَتُهَا : أَلَمْ یَأْتِکُمْ رُسُلٌ مِنْکُمْ یَتْلُونَ عَلَیْکُمْ آیَاتِ رَبِّکُمْ وَ یُنْذِرُونَکُمْ لِقَاءَ یَوْمِکُمْ هَذَا قَالُوا : بَلَى وَ لَکِنْ حَقَّتْ کَلِمَةُ الْعَذَابِ عَلَى الْکَافِرِینَ * قِیلَ : ادْخُلُوا أَبْوَابَ جَهَنَّمَ خَالِدِینَ فِیهَا فَبِئْسَ مَثْوَى الْمُتَکَبِّرِینَ . ( زُمَر ، 39 / 71 ـ ٧2 )

گناهکاران ، گروه گروه به سوی جهنّم رانده می­شوند .

درهای جهنّم به روی ایشان گشوده می­شود .

نگهبانانِ جهنّم به آنان توبیخ می­کنند .

به عذابِ الهی که به آنان وعده داده شده است دُچار می­شوند .

جاودانه در جهنّم قرار می­گیرند که بدترین جایگاه است .

وَ سِیقَ الَّذِینَ اتَّقَوْا رَبَّهُمْ إِلَى الْجَنَّةِ زُمَرًا حَتَّى إِذَا جَاءُوهَا وَ فُتِحَتْ أَبْوَابُهَا وَ قَالَ لَهُمْ خَزَنَتُهَا : سَلامٌ عَلَیْکُمْ طِبْتُمْ فَادْخُلُوهَا خَالِدِینَ * وَ قَالُوا : الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی صَدَقَنَا وَعْدَهُ وَ أَوْرَثَنَا الأرْضَ نَتَبَوَّأُ مِنَ الْجَنَّةِ حَیْثُ نَشَاءُ فَنِعْمَ أَجْرُ الْعَامِلِینَ . ( زُمَر ، 39 / 73 ـ 74 )

بهشتیان ، گروه گروه به سوی بهشت راهنمایی می­شوند .

درهای بهشت به روی آنان باز می­شود .

نگهبانانِ بهشت به آنان خوشآمد می­گویند .

جاودانه در بهشت می­مانند و از نعماتِ آن استفاده می­کنند .

بهشتیان با دیدنِ نعمات وعدة محقّق شدة الهی ، خدا را سپاس می­گویند .

فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَیْرًا یَرَهُ * وَ مَنْ یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا یَرَهُ . ( زلزال ، 99 / 7 ـ 8 )

در قیامت جزاء و پاداشِ انسان عینِ کردارِ اوست که آن را می­بیند .  

فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شَاوِرْهُمْ فِی الأمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلِینَ . ( آل­عمران ، 3 / ١٥٩ )

برای رسیدن به نظرِ صحیح با تعقّل و مشورت و نیز با توکّل به خدا باید تصمیم گرفت .

وَ تَوَکَّلْ عَلَى الْحَیِّ الَّذِی لا یَمُوتُ وَ سَبِّحْ بِحَمْدِهِ وَ کَفَى بِهِ بِذُنُوبِ عِبَادِهِ خَبِیرًا . ( فرقان ، 25 / ٥٨ )

در انجام دادنِ امور باید بر خدا توکّل کرد زیر او زنده­ای است که هرگز نمی­میرد .

وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ : مَنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَ الأرْضَ ؟ لَیَقُولُنَّ : اللَّهُ . قُلْ : أَفَرَأَیْتُمْ مَا تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ أَرَادَنِیَ اللَّهُ بِضُرٍّ هَلْ هُنَّ کَاشِفَاتُ ضُرِّهِ أَوْ أَرَادَنِی بِرَحْمَةٍ هَلْ هُنَّ مُمْسِکَاتُ رَحْمَتِهِ ؟ قُلْ : حَسْبِیَ اللَّهُ عَلَیْهِ یَتَوَکَّلُ الْمُتَوَکِّلُونَ . ( زُمر ، 39 / ٣٨ )

بر خدا باید توکّل کرد زیرا او خالقِ آسمانها و زمین است .

بر خدا باید توکّل کرد زیرا او اگر بخواهد رحمت یا آسیبی به کسی برساند هیچ کس مانع او نمی­شود .

بر خدا باید توکّل کرد زیرا او بر همه چیز تواناست و برای رسیدن به نتیجه ، اعتمادِ بر او ، برای انسان کافی است .

وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَتَّخِذُ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَنْدَادًا یُحِبُّونَهُمْ کَحُبِّ اللَّهِ وَ الَّذِینَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبًّا لِلَّهِ وَ لَوْ یَرَى الَّذِینَ ظَلَمُوا إِذْ یَرَوْنَ الْعَذَابَ أَنَّ الْقُوَّةَ لِلَّهِ جَمِیعًا وَ أَنَّ اللَّهَ شَدِیدُ الْعَذَابِ . ( بقره ، 2 / ١٦٥ )

مردم بر دو دسته­اند : گروهی خدا را دوست دارند . گروهی چیزهای دیگر را همتای خدا می­گیرند و به آنها دوستی می­ورزند .

قُلْ : إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِی یُحْبِبْکُمُ اللَّهُ وَ یَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ . ( آل­عمران ، 3 / ٣١ )

لازمة دوستی با خدا پیروی از فرمانهای اوست .

لا تَجِدُ قَوْمًا یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الآخِرِ یُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لَوْ کَانُوا آبَاءَهُمْ أَوْ أَبْنَاءَهُمْ أَوْ إِخْوَانَهُمْ أَوْ عَشِیرَتَهُمْ ... . ( مجادله ، 58 / ٢٢ )

نمی­شود کسی خدا را دوست بدارد ولی با دشمنانِ او دوستی کند .

قَدْ کَانَتْ لَکُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِی إِبْرَاهِیمَ وَ الَّذِینَ مَعَهُ إِذْ قَالُوا لِقَوْمِهِمْ : إِنَّا بُرَآءُ مِنْکُمْ وَ مِمَّا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ کَفَرْنَا بِکُمْ وَ بَدَا بَیْنَنَا وَ بَیْنَکُمُ الْعَدَاوَةُ وَ الْبَغْضَاءُ أَبَدًا حَتَّى تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَحْدَهُ ... . ( ممتحنه ، 60 / ٤ )

حضرت ابراهیم ( علیه السّلام ) و کسانی که به او اقتدا می­کنند ، همواره از کسانی که جز خدا را می­پرستند و از آنچه که می­پرستند ، ( یعنی از مُشرکان و مَعبودهای مُشرکان ) بیزاری می­جویند و اعلامِ برائت می­کنند.

میانِ کسانی که با خدا دوستی می­ورزند و کسانی که دشمنانِ خدا هستند ، برای همیشه رابطة دشمنی بر قرار است ، مگر آنکه آنان از دشمنی با خدا دست بردارند .

قُلْ : مَنْ حَرَّمَ زِینَةَ اللَّهِ الَّتِی أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ وَ الطَّیِّبَاتِ مِنَ الرِّزْقِ قُلْ : هِیَ لِلَّذِینَ آمَنُوا فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا خَالِصَةً یَوْمَ الْقِیَامَةِ کَذَلِکَ نُفَصِّلُ الآیَاتِ لِقَوْمٍ یَعْلَمُونَ . ( اعراف ، 7 / ٣٢ )

خداوند زینتهای جهان را بر بندگانش حرام نکرده است .

مؤمنان باید از روزی­هایی که از راه درست و پاک به دست آورده­اند ، استفاده کنند .

زینتها و روزی­های پاک در آخِرت ، اختصاص به مؤمنان دارد .

قُلْ : إِنَّمَا حَرَّمَ رَبِّیَ الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَ مَا بَطَنَ وَ الإثْمَ وَ الْبَغْیَ بِغَیْرِ الْحَقِّ وَ أَنْ تُشْرِکُوا بِاللَّهِ مَا لَمْ یُنَزِّلْ بِهِ سُلْطَانًا وَ أَنْ تَقُولُوا عَلَى اللَّهِ مَا لا تَعْلَمُونَ . ( اعراف ، 7 / ٣3 )

چیزهایی که خداوند بر مؤمنان حرام کرده ، عبارت است از : زشتکاری ، گناه ، بَغی و شِرک به خدا

یَا بَنِی آدَمَ قَدْ أَنْزَلْنَا عَلَیْکُمْ لِبَاسًا یُوَارِی سَوْآتِکُمْ وَ رِیشًا وَلِبَاسُ التَّقْوَى ذَلِکَ خَیْرٌ ذَلِکَ مِنْ آیَاتِ اللَّهِ لَعَلَّهُمْ یَذَّکَّرُونَ . ( اعراف ، 7 / 26)

خداوند ، پوشش را برای دو هدف قرار داده است : الف : انسان را از ناپسندیها حفظ کند و مایة عِفاف باشد .  ب : زینت و آراستگی او باشد .

اگر انسان لباسِ تقوا را بر خود بپوشاند ، خواهد توانست پوشش و لباسِ ظاهری را مُراعات کند و حفظ نماید .

قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَ یَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذَلِکَ أَزْکَى لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِمَا یَصْنَعُونَ .

( نور ، 24 / ٣٠ )

وظیفة مردان این است که چشمِ خود را از نگاهِ به نامحرم بازدارند و دامانِ خود را از گناه دور کنند .

وَ قُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَ یَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَ لْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُیُوبِهِنَّ ... . ( نور ، 24 / ٣1 )

وظیفة زنان نیز مانندِ مردان این است که چشمِ خود را از نگاهِ به نامحرم بازدارند و دامانِ خود را از گناه دور کنند .

استفاده از زینت و زیورآلات نباید به گونه­ای باشد که توجّه نامحرمان را به خود جلب کند .

زنان باید حجاب خود را به گونه­ای تنظیم کنند که علاوه بر موی سر ، گریبان و گردنها را هم بپوشاند .

یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لأزْوَاجِکَ وَ بَنَاتِکَ وَ نِسَاءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلابِیبِهِنَّ ذَلِکَ أَدْنَى أَنْ یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْنَ وَ کَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِیمًا . ( احزاب ، 33 / ٥٩ )

زنان باید حجاب خود را به گونه­ای تنظیم کنند که علاوه بر موی سر ، گریبان و گردنها را هم بپوشاند .

حجاب برای زنان سبب می­شود که زن به عِفاف و پاکی شناخته شود و افرادِ بی­بند و بار که اسیر هوی و هَوَس خود هستند ، به خود اجازة تَعرّض به او ندهند .

وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعًا وَ لا تَفَرَّقُوا وَ اذْکُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَ کُنْتُمْ عَلَى شَفَا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَکُمْ مِنْهَا کَذَلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمْ آیَاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ .

( آل­عمران ، 33 / ١٠٣ )

عامل اصلی وحدتِ جامعة اسلامی حَبلُ الله ( دین اسلام ـ دین خدا ـ پیروی از خدا ) است .

وَ لْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَى الْخَیْرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ أُولَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ .

( آل­عمران ، 33 / 104 )

( مسلمانان ) برای برقراری وَحدت میانِ مسلمین باید یکدیگر را دعوت به خیر نمایند . و نیز یکدیگر را امر به معروف و نهی از مُنکر کنند .

وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیَاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَ یُطِیعُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ أُولَئِکَ سَیَرْحَمُهُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ . ( توبه ، 9 / ٧١ )

افرادِ جامعة اسلامی ، مسئولِ رفتارهای یکدیگرند زیرا خداوند آنها را سرپرست قرار داده است .

مسلمانان یکدیگر را امر به معروف و نهی از منکر نمایند .

یکی از عواملی که سَبَب می­شود جامعة اسلامی از رحمتِ خدا دور شود ، تَرکِ امر به معروف و نهی از منکر است .

کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ لَوْ آمَنَ أَهْلُ الْکِتَابِ لَکَانَ خَیْرًا لَهُمْ مِنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَ أَکْثَرُهُمُ الْفَاسِقُونَ . ( آل­عمران ، 3 / ١١٠ )

مسلمانان یکدیگر را امر به معروف و نهی از منکر نمایند .

در صورتی جامعة اسلامی یک جامعة نمونه می­شود که به خدا ایمان داشته باشند و امر به معروف و نهی از منکر کنند .

با انجام دادنِ امر به معروف و نهی از منکر ، کشتی جامعة اسلامی به ساحلِ رستگاری می­رسد .

یکی از از ویژگیهای امّتِ اسلامی که سبب می­شود بهترین امّت باشد ، انجام دادنِ امرِ به معروف و نهی از منکر است.

إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَ الْمَسَاکِینِ وَ الْعَامِلِینَ عَلَیْهَا وَ الْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَ فِی الرِّقَابِ وَ الْغَارِمِینَ وَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ اِبْنِ السَّبِیلِ فَرِیضَةً مِنَ اللَّهِ وَ اللَّهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ . ( توبه ، 9 / ٦٠ )

یکی از راههای تأمینِ هزینه­های جامعه ، زَکات می­باشد .

درآمدِ به دست آمده از زَکات باید برای فُقراء ، مَساکین ، کارگزارانِ زَکات ، آزاد کردنِ برده ، تألیفِ قُلوب ، در راه ماندگان و در راهِ خدا مصرف شود .

وَ اعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُمْ مِنْ شَیْءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی الْقُرْبَى وَ الْیَتَامَى وَ الْمَسَاکِینِ وَ ابْنِ السَّبِیلِ ... .

( انفال ، 8 / ٤١ )

راهِ دیگرِ تأمینِ هزینه­های جامعه ، خُمس ( یک پنجم ) است .که پس از مصرفِ هزینه­های معمولی زندگی ، اضافه آمده و باقی مانده است .

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ذَرُوا مَا بَقِیَ مِنَ الرِّبَا إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ . ( بقره ، 2 / ٢٧٨ )

کسبِ درآمد از راهِ رِبا حرام است .

فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا فَأْذَنُوا بِحَرْبٍ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ إِنْ تُبْتُمْ فَلَکُمْ رُءُوسُ أَمْوَالِکُمْ لا تَظْلِمُونَ وَ لا تُظْلَمُونَ .

( بقره ، 2 / ٢٧9 )

کسب درآمد از راهِ رِبا مساوی با جنگِ با خدا و رسولِ خدا (ص) است .

اگر کسی بخواهد از فعلِ رِبا توبه کند باید اَموالِ اضافی را که از راه رِبا به دست آورده است باز گرداند .

وَ إِذَا سَأَلَکَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْیَسْتَجِیبُوا لِی وَ لْیُؤْمِنُوا بِی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ .

( بقره ، 2 / ١٨٦ )

هرکس صادقانه و از صمیمِ قلب خدا را بخواهد و از او درخواستی کند ، خدا اِجابت می­کند .

اگر می­خواهیم به رستگاری راه یابیم باید دعوتِ خدا را بپذیریم و به او ایمان بیاوریم .

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ . ( بقره ، 2 / 153 )

در مسیر رفتن به سوی رستگاری لازم است از صبر و نماز کمک بگیریم .

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ . ( بقره ، 2 / 183 )

از مهمّ­ترین ثَمَرات روزه تقواست .

اتْلُ مَا أُوحِیَ إِلَیْکَ مِنَ الْکِتَابِ وَ أَقِمِ الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَ الْمُنْکَرِ وَ لَذِکْرُ اللَّهِ أَکْبَرُ وَ اللَّهُ یَعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ . ( عنکبوت ، 29 / 45 )

یکی از وظایفِ پیامبرِ اکرم (ص) بر پا داشتنِ نماز میانِ مسلمانان است .

یکی از آثار و نتایجِ بر پاداشتنِ نماز دوری از فَحشاء و مُنکَرات است .

نماز ثمرة برتر دیگری دارد که همان ذکرِ خداوند است .